- سایت رسمی اطلاع رسانی حاجیه خانم اکبری
بسم الله الرحمن الرحیم
یافاطمةالزهرا أغیثینی
اول ماه رمضان، 17 اردیبهشت 1398
محورهای سخنرانی:
ماه مبارک رمضان، موهبتی بی‌مانند است
وظایف ما با ورود به ماه رمضان چیست؟
آداب عمومی ماه مبارک رمضان
ماه مبارک رمضان، موهبتی بی‌مانند است
شکرِ بی‌پایان برای خداوندی که امسال هم ما را جزو روزه‌داران قرار داد. خداوند ما را آفریده است و به ما موهبت کرده است و ابزار حیات، قلب، چشم و اعضای سالم به ما داده است، ما را انسان آفریده و… این‌ها همه و همه موهبت است اما موهبتی بالاتر از ماه رمضان به بندگان خود نداده است. هیچ موهبتی بالاتر از این نیست که ما می‌توانیم به ماه رمضان ورود پیدا کنیم و ماه رمضان را روزه بگیریم. همه‌ی موهبت‌های الهی یک سمت، روزه گرفتن ماه رمضان در سمت دیگر، برتری می‌کند. هر کسی به سحر اول ماه رمضان ورود پیدا کرد به آمرزش مطلق رسید. دیشب سحر خداوند همه‌ی روزه‌خوران را بخشید؛ اما کسی که دوباره روزه‌خواری می‌کند دوباره گناه کردن خود را شروع می‌کند. دیشب سحر خداوند همه‌ی بی‌نمازها را بخشید؛ اما کسی که دوباره نماز نخواند، دوباره گناه کردن خود را شروع کرده است. اگر در این ماه گوش جان باز کنیم از عالم بالا صدا بلند است: ای کسانی که زنده هستید! خوشا به حالتان، قدر بدانید و درک موقعیت کنید.
بعضی مکان‌ها و زمان‌ها متفاوت‌اند، ماه رمضان ظرف زمانش با تمام زمان‌های دیگر فرق دارد و متفاوت است. ماه رجب و شعبان، خداوند برخی از گناهان را می‌بخشد اما در ماه رمضان خداوند انسان‌هایی را می‌بخشد که عذاب به آن‌ها واجب است. اگر نیمه‌ی شعبان به حرم امام حسین(ع) بروید در آن مکان خداوند برخی از گناهان را می‌بخشد، اگر روز عرفه به آن مکان مقدس برویم برخی دیگر از گناهان بخشوده می‌شود، اما در ماه مبارک رمضان هر روز، روز زیارتی امام حسین(ع) است و هر روز به گونه‌ای بخشیده می‌شویم. اما حرم امام رضا(ع)، در هر زمان، هر شب، هر روز، هر سال، هر ماه و هر وقت که برویم تمامی آمرزش‌ها از آنِ ماست. اگر بخواهیم به کل خیرات و برکات برسیم در حرم امام رضا(ع) خواهیم رسید. ظرف مکانی حرم امام رضا(ع) این گونه است.
وظایف ما با ورود به ماه رمضان چیست؟
به ماه رمضان ورود کردیم پس وظایفی داریم:
بدانیم که این مهمانی چگونه مهمانی‌ای است؟! و مناسبت این ماه چیست؟! مناسبت این ماه: 1. روزه و گرسنگی و تشنگی است. 2. توبه کردن و بخشوده شدن است. 3. انس با قرآن است. خداوند در طی یک ماه می‌خواهد ما را با قرآن تربیت کند.
مرحوم خانم مالک می‌فرمودند: مجالس مقابله با قرآن این گونه نیست که ما قرآن بخوانیم و استادی یا معلمی اشتباهات ما را بگیرد، مقابله با قرآن یعنی مقابله‌ی نفسمان با قرآن. یعنی خودمان را در مقابل قرآن بگذارم و اعمالمان را با آن بسنجیم.
در سوره‌ی بقره می‌خوانیم: «… قُولُوا قَوْلًا سَدِيداً…»؛ سخن بگویید سخن درست. سخن گفتن ما چه میزان مطابق با این آیه است؟
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ، الم، ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ، الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ». این کتابِ هدایت برای متقین است، ما چه میزان به وسیله‌ی این کتاب هدایت شدیم؟! متقین چه کسانی هستند؟ در ادامه داریم: کسانی که به کتاب و انبیاء گذشته ایمان دارند و نماز برپا می‌دارند و از آنچه خدا به آن‌ها داده است در راه خداوند انفاق می‌کنند.
گاهی انفاق کردن به «جان» است مانند اینکه ما تلاش کنیم با بدنمان به دیگران کمک کنیم. گاهی انفاق به «آبرو» است مانند اینکه آبرویمان را در میان بگذاریم و به دیگران کمک کنیم. گاهی انفاق به «علم» است یعنی از آنچه می‌دانیم به دیگران یاد بدهیم و کسی را هدایت کنیم. گاهی انفاق به «مال» است یعنی از آنچه خداوند به ما روزی کرده است انفاق کنیم. ما چه میزان با این آیه هماهنگ هستیم؟!
سپس با آیات دیگر نیز این گونه خود را می‌سنجیم.
آداب عمومی ماه مبارک رمضان
حال ما چند وظیفه‌ی عمومی داریم:
1. اینکه عمیقاً درک کنیم که ورود پیدا کردیم به بهترین ماه سال.
ما چهار ماه حرام داریم که اسم هیچ کدام در قرآن نیامده است. در ماه حرام فقط خداوند فرموده است که جنگ نکنید. تنها ماهی از ماه‌های سال که اسمش با احترام در قرآن آمده است، ماه مبارک رمضان است: «شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ…» از چند آیه پشت سر هم سوره‌ی بقره درک می‌کنیم که این ماه نه فقط ماه نزول قرآن است بلکه در این ماه برای ما روزه گرفتن را نوشته‌اند؛ نه فقط برای ما بلکه برای تمامی امت‌های گذشته نیز که انبیاء الهی داشته‌اند روزه گرفتن را نوشته‌اند. با این تفاوت که ما امت پیامبر اسلام(ص) هستیم به همین دلیل آداب روزه گرفتن برای ما آسان‌تر است. در آداب صبّی‌ها و یهودی‌ها و مسیحی‌ها نیز روزه هست اما آداب آن بسیار سخت‌تر از آداب روزه گرفتن برای ماست. خداوند تبارک‌وتعالی نام ماه رمضان را در قرآن آورده است و تمام آداب آن را نیز در قرآن ذکر کرده است. مثلاً اگر بیمار یا مسافر باشیم و روزه را بخوریم چه کنیم؟ یا اگر بی‌دلیل روزه را بخوریم چه حکمی دارد؟ این احکام در قرآن آمده است. این مسئله از عظمت این ماه مبارک است. حال آن کسی که جاهل است می‌گوید روزه دیگر چیست؟! او با این سخن توجیه اشتباه خود را می‌کند.
امام صادق(ع) فرمودند: ما هر گناهی که انجام می‌دهیم، اثرش بر قلب ما مانند اثر کارد تیزی است بر گوشت که با سرعت آن را می‌بُرد. گناه، قلب را سیاه و تاریک و سنگ می‌کند و نفاق و درویی و… می‌آورد.
خداوند در قرآن می‌فرماید: مهم‌ترین اثر گناه این است که اگر گناه بارها تکرار شود منجر به انکار آیات خداوند می‌شود. اگر فردی آیات خداوند را انکار نکند و گناه خودش را بکند صرفاً گناهکار است؛ اما وقتی گناه تکرار می‌شود و به جایی می‌رسد که آیات خداوند را انکار می‌کند، حکم کافر را دارد. تا وقتی که فردی روزه‌خواری می‌کند، فقط گناهکار است؛ اما وقتی که روزه را انکار می‌کند کافر است؛ چون از گناهش نمی‌تواند دفاع کند و می‌خواهد گناهش را توجیه کند این توجیه را با کفر انجام می‌دهد. مؤسسات تحقیقاتی امریکا از فواید روزه می‌گوید آنگاه برخی جاهلان آن را انکار می‌کنند! به همین جهت اگر کسی را می‌بینید که روزه می‌خورد چیزی به او نگویید چون ممکن است اهانت کند به روزه و جزو کفار شود. خداوند نیز در این ماه رحم کرده است و می‌فرماید: اگر می‌خواهید روزه بخورید با حلال بخورید که حداقل شصت و یک روز به گردنتان بیاید.
ساعات این ماه بهترین ساعات است. هیچ ساعتی از ماه رمضان مانند ساعت بعدی نیست. شما از صبح که بلند می‌شوید در سیر روحانی هستید. اگر یک روز از ماه رمضان را از دست بدهید دیگر مانند آن روز پیدا نخواهید کرد، با هیچ چیزی هم قابل جبران نیست پس در این ماه برنامه‌ریزی داشته باشید تا این ساعات خوش را از دست ندهید.
2. اعمال شما در این ماه مقبول است. خوابتان ثواب است و نفس‌هایتان به منزله‌ی تسبیح به درگاه خداوند است. هنگامی که «الله اکبر» می‌گوییم ثواب گفتن یک «الله اکبر» را می‌بریم، هنگامی که «الحمدلله» می‌گوییم ثواب گفتن یک «الحمدلله» را می‌بریم اما اگر «سبحان الله» بگوییم، تمام کائنات و ملائکه با ما تسبیح می‌گویند و ثواب آن را فقط ما می‌بریم. حال در ماه رمضان ما تسبیح نمی‌گوییم فقط نفس می‌کشیم که آن نفس کشیدن به منزله‌ی تسبیح گفتن ماست. نفس کشیدن ما چنان تأثیری دارد که کائنات با ما تسبیح می‌گویند و ما برای کائنات صاحب‌نفس می‌شویم، ما نفس می‌کشیم و آن‌ها تسبیح می‌گویند.
3. تمام اعمال در ماه مبارک رمضان ضرب می‌شوند. در ماه‌های دیگر اعمال مستحب ما ضرب می‌شوند اما در این ماه اعمال واجب ما نیز ضرب می‌شوند و بالا می‌روند.
پیامبر(ص) فرموده‌اند: نماز واجب شما در ماه مبارک رمضان ضرب در هفتاد می‌شود. خانم مالک می‌فرمودند: اگر می‌خواهید خمس واجب بدهید در ماه مبارک رمضان این کار را انجام بدهید که ثواب آن ضرب در هفتصد می‌شود. حال همین نماز واجب را اگر در مسجد بخوانی ثوابش هفتصد برابر می‌شود.
4. ماه رمضان، ماه تلاوت قرآن است. تلاوت قرآن نیز ضرب می‌شود، تلاوت یک آیه از قرآن به منزله‌ی یک ختم قرآن است. خواندند یک سوره‌ی حمد که هفت آیه دارد، در ماه رمضان به منزله‌ی هفت ختم قرآن است. در ماه‌های دیگر خواندن سه سوره‌ی توحید به منزله‌ی یک ختم قرآن است در ماه رمضان هر آیه از این سوره به منزله‌ی یک ختم قرآن است.
5. در ماه مبارک رمضان تمام درهای بهشت باز است و تمام درهای جهنم بسته است و شیاطین به غل و زنجیر بسته‌اند. فرمودند: گنه‌کارانی که در ماه رمضان گناه کنند، عذاب برای آن‌ها نوشته نمی‌شود، صبر می‌کنند تا پایان ماه رمضان بلکه توبه کنند و بازگردند. اما ثواب برای روزه‌داران این است که درِ بهشت برای آن‌ها باز است. دم افطار برای آن‌ها یک غرفه در بهشت می‌سازند.
6. در این ماه یک شب استثنایی وجود دارد که در هیچ ماه دیگری نیست، عبادت آن شب برابر است با عبادت کردن در هزار ماه.
7. در ماه مبارک رمضان هر روز دم افطار خداوند یک میلیون انسان را می‌بخشد. خداوند در این ماه در شب جمعه و روز جمعه، هر ساعت یک میلیون انسان را می‌بخشد، یک میلیون انسانی که مستوجب عذاب خداوند هستند و عذاب برای آن‌ها نوشته شده است. در شب آخر ماه مبارک رمضان به میزان آنچه که در کل ماه رمضان بخشوده شده‌اند، مورد بخشایش قرار میگیرند.
8. سحرهای این ماه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که هر روزه‌داری باید چهار برنامه را برای سحرها داشته باشد: 1- سحری خوردن حتی به لیوان آبی یا دانه‌ای رطب. 2- خواندن سوره‌ی قدر در سحرهای ماه رمضان. این عمل قدمی است برای این که شما را دعوت کنند به شب قدر. 3- داشتن یک سجده‌ی طولانی حتی با گفتن ده ذکر. بهترین ذکر برای این سجده صد مرتبه «یا صمد» یا صد مرتبه «ماشاءالله» است. 4- خواندن یک خط یا دو خط از دعای ابوحمزه‌ی ثمالی.
9. خواندن دعای افتتاح که از امام زمان(عج) است، دقت کردن در دعاها و تقاضاهایی که در این دعا آمده است.
10. خواندن دعای هنگام افطار و عهد با خداوند هر شب. به فارسی هم می‌توان این دعا را خواند: «اللّهُمَّ لَكَ صُمنا و عَلى رِزقِكَ أفطَرنا، فَتَقَبَّل مِنّا إنَّكَ أنتَ السَّمیعُ العَلیمُ»؛ خدایا من برای تو روزه گرفته‌ام و با رزق تو افطار می‌کنم و تو شنوا و دانا هستی.
11. آماده شدن برای شب‌های قدر.
12. پناه بردن به ذکر به جهت کسب آرامش. گفتن ذکر برای پیدا کردن اطمینان و آرامش قلبی.
زندگی دنیا بسیار پیچیده است و در عین حال بی‌اعتبارترین چیزها دنیاست، هیچ اعتباری به آن نیست.
پیامبر(ص) می‌فرمایند: کسی که در دنیا زندگی می‌کند و به آن وابسته می‌شود مانند کسی است که می‌خواهد بر روی شاخه‌ی ریحان خانه بسازد. (در بین سبزی‌ها ریحان از همه زودتر خراب می‌شود، و شاخه‌ی ریحان از همه نازک‌تر و لطیف‌تر است.) آیا این کار ممکن است؟! خیر. وقتی انسان در جایی زندگی می‌کند که به آن اعتباری نیست، متصلاً نگران است و اضطراب دارد. انسانی که اتکا به خداوند ندارد مانند کسی است که پرواز آزاد کرده است، از هواپیما بیرون پریده و چتر نیز با خود به همراه ندارد. چتری که من و شما را با اطمینان قلبی به زمین فرود می‌آورد «گفتن ذکر» است تا بتوانیم با اطمینان زندگی کنیم. همه‌ی ما اضطراب داریم مگر کسانی که ایمان مستقر دارند که ما جزو آن دسته نیستیم.
پیامبر(ص) به اطرافیان نگاه کردند و سپس فرمودند: چرا در باغ‌های بهشت گردش نمی‌کنید؟ اطرافیان گفتند: یا رسول الله! باغ‌های بهشت کجاست؟ ایشان فرمودند: مجلس و محفل ذکر، باغ بهشت است. زمانی که شما دور هم جمع می‌شوید و ذکر می‌گویید و قرآن می‌خوانید دل‌هایتان آرام می‌گیرد.
* بسیاری از ما گاهی دچار اضطراب‌های بی‌دلیل می‌شویم.
برای رفع اضطراب‌های بی‌دلیل، 7٠مرتبه ذکر «یا فَتاحُ العَلیم» بگویید. به محض خواندن این ذکر در شما آرامشی ایجاد می‌شود.
* گاهی اضطراب‌ها خانوادگی است و ما در مخمصه‌های خانوادگی گیر می‌کنیم، 7٠مرتبه «یا کافِلُ یا جابِر» بگویید تا ان‌شاءالله آشوب‌های خانوادگی از بین برود.
* گاهی اضطراب‌ها مادی است. ما هنوز باور نکرده‌ایم که روزی‌رسان خداوند است. در زمان امام صادق(ع) گندم نبود و قحطی آمده بود. مردم بسیاری نان می‌گرفتند تا انبار کنند. غلامی در آن نزدیکی بود. مردم به آن غلام گفتند: تو نیز بیا و نان بگیر. او گفت: من نمی‌خواهم زیرا انبار ارباب من پر از گندم است. مردم سؤال کردند: ارباب تو کیست؟ او پاسخ داد: آن کسی که آن بالاست ارباب و خدای من است و او روزی‌رسان من است.
برای از بین رفتن اضطراب‌های مادی 7٠مرتبه ذکر «یا باسط» بگویید تا خداوند ان‌شاءالله به شما بسط و گشایش بدهد.
* گاهی اضطراب‌ها اجتماعی است مانند زندگی امروز ما در اجتماع، عده‌ای در تلاش‌اند تا ناامیدی در دل مردم ایجاد کنند. برای این گونه اضطراب‌ها 7٠مرتبه ذکر «یا قاهِرُ فوقَ عِباده» بگویید، یعنی ای خدایی که به همه‌ی موجودات برتری.
ادامه‌ی وظایف ما در ماه مبارک رمضان:
13. تلاش برای به دست آوردن آمرزش.
پیامبر(ص) فرمودند: ماه رمضان ماه استغفار است؛ این ماه، ماه روزه است؛ این ماه، ماه دعاست. (اگر بخواهیم دعای ما کامل شود باید ابتدا استغفار ما کامل شود. بر اثر استغفار کامل، روزه‌ی ما کامل می‌شود و بر اثر روزه‌ی کامل، دعای ما به درگاه خداوند کامل می‌شود.)
روایت است که در ماه مبارک رمضان امام سجاد(ع) کلامی جز استغفار و تکبیر (الله اکبر) و تسبیح (سبحان الله) در دعا از دهان مقدسشان خارج نمی‌شد.
پیامبر(ص) فرمودند: خداوند فرموده است به عزت و جلالم قسم، به فرشتگانم فرمان داده‌ام که درهای آسمان را به روی بندگان دعاکننده بگشایند و باز نگه دارند.
حضرت علی(ع) فرمودند: شما را سفارش می‌کنم در ماه مبارک رمضان به استغفار زیاد و سپس دعا کردن. زیرا با استغفار آمرزیده می‌شوید و به دنبال آن، نگاه رحمت خداوند برای شما حاصل می‌شود و هنگامی که نگاه رحمت خداوند آمد، دعا مستجاب می‌شود.
پیامبر(ص) فرمودند: اُمَمِ گذشته نیز روزه می‌گرفتند اما خداوند چند چیز همراه با روزه گرفتن را فقط به امت من داده است و به امت‌های قبلی نداده است:
1- در روز اول ماه رمضان خداوند به امتم نگاه رحمت می‌اندازد و در همان روز اول عذاب را از آن‌ها دور می‌کند.
2- بوی دهانشان را هنگام افطار خوشبوتر از مشک می‌کند به گونه‌ای که ملائکه صف می‌کشند تا این بو را استشمام کنند.
3- خداوند ملائکه را مأمور کرده است تا هر روز برای روزه‌داران ماه رمضان استغفار کنند (زیرا که ما بسیار گناهکاریم و با استغفار خود پاک نمی‌شویم، ملائکه باید برای ما استغفار کنند تا ما پاک شویم).
4- به دلیل روزه‌داریِ روزه‌دار، خداوند دستور می‌دهد تا بهشت را برای آن‌ها زینت کنند.
٥- چون شب آخر ماه رمضان می‌رسد خداوند گناه همه‌ی روزه‌داران را می‌بخشد.
رسول اکرم(ص) به امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: کسی که هر شبِ ماه رمضان دو رکعت نماز بخواند، در هر رکعت حمد و سپس سه مرتبه توحید بخواند بعد از سوره‌ی توحید ایستاده 7٠مرتبه ذکر «استغفر الله» بگوید، خداوند هفتادهزار گناه او را می‌بخشد. حضرت علی(ع) می‌فرمایند: پیامبر(ص) سه مرتبه قسم خوردند که اگر کسی این نماز را به جا آورد، خداوند متعال هشتادهزار مَلک را امر می‌کند تا برای او حسنات بنویسند و سیئات او را پاک کنند و درجات او را تا ماه رمضان آینده بلند کنند و در بهشت برای او قصرها بنا کنند و درخت‌ها بکارند و به او ثواب هفتادهزار حج و هفتادهزار بنده آزاد کردن بدهند.
– و همچنین هر روز، هر چه به افطار نزدیک‌تر باشد بهتر است: یاد کردن امام حسین(ع) و یک قطره اشک ریختن برای ایشان.
فردی نقل می‌کند: بین مکه و مدینه امام زمان(عج) را دیدم، درحالی که زانوانشان را بغل کرده بودند و مانند ابر بهاری گریه می‌کردند. عرض کردم: آقا جان! چرا گریه می‌کنید؟ ایشان فرمودند: برای جدم حسین(ع) می‌گریم گفتم: آقا جان! چرا این گونه می‌گریید؟ ایشان فرمودند: این کار هر روز من است و چگونه کار هر روزم نباشد در حالی که هر روز صدای «واغربتا» ی جدم را می‌شنوم و صدای استغاثه‌ی عمه جانم زینب(س) را در بیابان کربلا می‌شنوم و صدای گریه و ضجه‌ی ملائکه و اجنه را به یاد کربلا می‌شنوم…