از امام سجاد روایتشده است: هنگامیکه آن قوم مارا از كوفه به شام میبردند، عمهام زينب(س) نمازهاي فريضه و مستحب خود را ايستاده میخواند،ولي در برخي از منزلها نمازهای مستحبی را نشسته اقامه مینمود. وقتي علت اين امر را پرسيدم گفت: به سبب گرسنگي و ضعف شديد است كه نمازهايم را نشسته میخوانم؛ زيرا سه شب است كه سهم غذاي خود را ميان بچهها تقسيم میکنم. اين جماعت به هر يك از ما در شبانهروز فقط يك قرص نان مي دهند.[1]
در طول محرم، معمولاً سه جا به عزاداران حسيني، مزد داده میشود، شب شام غريبان، شب بيستم محرم و شب آخر محرم، در اين شب روضهخوانان عموماً به يكي از اين سه روضه متوسل میشوند، يا روضهی حضرت عباس(ع) را میخوانند، درد بزرگ ايشان، چشم راست تيرخورده يا سر از هم شكافته شده و يا بازوان بريده نبود بلكه ايشان دو درد بزرگ داشتند: يكي اينكه نتوانستند به خیمهها آب برسانند و كودكان چشمبهراه عمو عباس بودند، و ديگر اينكه ايشان میدانستند كه الآن كه شهید شوند، خواهرشان زينب کبرا(س) به اسارت خواهد رفت، اين دو درد بسيار قلب مبارك ايشان را محزون كرد.
نکتهای كه در باب شهادت حضرت عباس(س) بايد دانست اين است كه، فرات از سطح زمين پایینتر بود و لشكر در موضعي بالاتر از رود فرات قرارگرفته بودند، لذا وقتي ايشان به شريعه فرات، بدون تجهيزات جنگي آمد كه مشك خود را پر از آب كند در موضعي پایینتر از لشكر قرارگرفته بود لذا سر مبارك ايشان بسيار موردحمله و هجوم دشمنان قرار گرفت و وقتي سرها را از تن جدا كردند و میخواستند بر سرنیزه كنند، سر مبارك ايشان از شدت جراحت روي نيزه قرار نگرفت بلكه سر مبارك را در صندوقچه حمل كردند و به نيزه نزدند.
در تمام مدت جنگ، ايشان اين شعر را میخوانند: (“وَاللهِ اِنْ قَطَعْتُمُ يَميني، اِنّي اُحامي اَبَداً عَنْ ديني”)؛ به خدا قسم اگر دست راستم را قطع كنيد من هرگز دست از حمايت دينم نمیکشم.
يكي ديگر از روضههایی كه معمولاً در روز آخر محرم خوانده میشود، روضهی حضرت زينب(س) است. يكي از سختترین لحظاتي كه بر حضرت گذشت لحظهی وداع با برادر و يا لحظهی شهادت امام نبود بلكه آن لحظهای بود كه كاروان اُسرا را وارد بر مجلس يزيد كرده بودند و يزيد سر مبارك حسين(ع) را در طشتي نهاده بود و چوب به دندانهای مبارك بیاحترامی میکرد و اشعاري را دربارهی نياكان ملعون خود میخواند، حضرت زينب(س) با ديدن اين صحنه فرياد جگرسوزي زد و فرياد زد: يا حسيناه! اين حبيب رسول خدا(ص)! اي فرزند مكه و منا! اي فرزند فاطمهی زهرا سرور بانوان! اي فرزند محمد مصطفي(س)! و به اين كار يزيد اعتراض كرد. يزيد وقتي اين واكنش و اعتراض را ديد عصباني شد و گفت: من حسين(ع) را كُشتم و خونبهای آن را پرداخت میکنم. بگو بابت كشتن او چقدر طلا و نقره و درهم و دينار بپردازم، اينجا بود كه آه از نهاد حضرت زينب (س) درآمد. مگر میتوان خونبهای حسين(ع) را تعيين كرد، مگر میتوان خونبهای كساني را تعيين كرد كه بهترين خلق روي زمين بودهاند و ديگر روزگار مثل آنان را نخواهد ديد.
در روايتي از امام علي(ع) آمده است: خداوند آسمان و زمين و تمام كائنات و ملائك را خلق كرد و سپس به تمام آنها نظر كرد و ما چهارده معصوم را از بين آنان براي خودش انتخاب كرد و ما برگزيدگان خداوند هستيم و بار ديگر خدا به تمام آسمانها و زمين و كائنات نگاهي افكند و عدهای را بهعنوان شيعيان و محبان ما انتخاب كرد كه اينان یاریدهندگان ما روي زمين باشند و از ما دفاع كنند و در شادي ما شاد باشند و در مصيبت و غم ما محزون باشند ، اينان درراه ما بذل جان و مال میکنند، پس در روز قيامت كه همهی چشمها، گريان و نگران است، خدا اين چشمها را نگران نمیکند و نمیگذارد كه اين چشمها گريه كند و آنها را میخنداند و بهترين کرامتهای خود را به آن چشمهایی كه در هتك حرمت ما و رنجي كه ما کشیدهایم، گريان بوده است، اختصاص میدهد.
دستورات مهم
براي حفظ دستاوردهاي محرم چند دستور وجود دارد كه امام رضا(ع) به ريان بن شبيب فرمودند:
اي پسر شبيب، اگر دوست داري كه گناه صغيره و کبیرهات را خداوند بيامرزد و خدا توفيق توبهای به تو بدهد كه گناه صغيره و کبیرهای در نامهی عملت باقي نماند پس روزانه قطرهی اشكي بر حسين(ع) بريز. آن روز خداوند بين تو و گناه حجابي ايجاد میکند و يا دریکی از نمازهايت توفيق توبه از گناه را به تو میدهد.
اي پسر شبيب، اگر دوست داري كه خداوند را ملاقات كني و نامهای كه به دست چپت مي دهند، بدون گناه باشد و آن نامهای كه به دست راستت مي دهند مملو از خیروبرکت باشد، روزانه حسين(ع) را زيارت كن (به هر شكلي كه میتوانی، يا با زيارت عاشورا و يا با صبحها رو به كربلا سه مرتبه بگو صل الله عليك يا اباعبدالله).
اي پسر شبيب، اگر میخواهی در قيامت خوشحال باشي و همسایهی رسول اكرم(ص) در غرفهی بهشتي باشي، پس روزانه بر قاتلين امام حسين(ع) لعنت بفرست.
اگر میخواهی مسرور و خوشحال باشي و از آن جماعتي باشي كه در ركاب حسين(ع) شهيد شدهاند پس روزانه بگو: يَا لَيْتَنِي كُنتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزًا عَظِيمًا؛ ایکاش من با شما بودم و به رستگاري بزرگ میرسیدم.
اي پسر شبيب! اگر خوشحال میشوی كه در درجات بهشت با ما همنشین باشي، پس در جهت غمهای ما محزون و غمگين باش و در جهت شادي ما، خوشحال باش و چنگ بزن به دامن ولايت ما اهلبیت و بدان اگر سنگي را دوست داشته باشي با آن سنگ محشور میشوی و چطور كسي ما را دوست داشته باشد و با ما محشور نشود.
و توصیهی ديگر در باب حفظ دست آوردهاي محرم اينكه؛
رسول اكرم(ص): دنيا مثل سنگ آسياب مدام میگردد و تو هم نمیتواني بايستي و بايد با آن بگردي، پس با دنيا بگرد اما در حالي بگرد كه قرآن خدا در بغلت باشد و گردش روزگار بين تو و قرآن جدايي نيندازد.