- سایت رسمی اطلاع رسانی حاجیه خانم اکبری
بسم الله الرحمن الرحيم
يا فاطمة الزهرا سلام الله عليها اغيثيني
اعمال روز اول ماه محرم
احساس همدردی با پیشوایان زمان و نیکوکاران به هنگام شادمانی و اندوه، یکی از امور مهم برای اهل صفا و وفا و مخلصان در ولایت است. از این رو، در این دهه که دشمنان بر کشتار فرزندان سرور پیامبران صلوات الله علیه و آله گرد هم آمده و هجوم آورده و حرمت خداوند را که مالک دنیا و آخرت آن‌ها است و حرمت آن حضرت صلی الله علیه و آله و سلم را که صاحب نعمت‌های باطنی و ظاهری آن‌ها است و حرمت اسلام و مسلمین را شکستند و جامه‌های اندوه را به تن آن‌ها کرده و دین و دنیای آن‌ها را تباه کردند، شایسته است از شب اول این ماه، نشانۀ کسانی که به مصیبت‌های بزرگ دچار شده‌اند، در تمامی اموری که انسان به جا می‌آورد، بر چهره و حرکات و سکنات انسان سایه افکند و نیت انسان از این عمل، اظهار دوستی با اولیای الهی و دشمنی با دشمنان خدا باشد و عقل و نقل به تفصیل این نکته را به گوش انسان گوشزد می‌کنند.
از جمله در حدیثی از پیشوایان عقل که نقل نیز آن را تصدیق می‌کند و شیخ ابوجعفر محمد بن علی بن بابویه در کتاب امالی آورده، آمده است: امام رضا علیه‌السلام فرمودند: با اینکه حتی مردم در زمان جاهلیت به ماه محرم احترام گذاشته و در آن به جنگ نمی‌پرداختند، ریختن خون ما در این ماه حلال شمرده شد و به هتک حرمت ما اقدام نمودند و فرزندان و زنان ما را به اسیری بردند و خیمه‌های ما را سوزاندند و اموال ما را به تاراج بردند و حرمت رسول خدا صلی الله علیه و آله را دربارۀ ما رعایت نکردند. روز شهادت امام حسین علیه‌السلام، در سرزمین «کرب» (اندوه) و «بلا» پلک‌های ما را مجروح کردند و اشک‌های ما را ریختند و عزیز ما را خوار کردند و تا روز سپری شدن دنیا اندوه و بلا را نصیب ما کردند. بنابراین، گریه‌کنندگان باید بر مثل امام حسین علیه‌السلام گریه کنند، که گریستن بر او موجب ریزش گناهان می‌شود. آنگاه فرمود: وقتی ماه محرم می‌شد، هرگز پدر بزرگوارم خندان دیده نمی‌شد و تا پایان دهۀ نخست آن، اندوه بر او سایه افکنده بود و وقتی روز دهم می‌شد، آن روز، روز مصیبت و حزن و گریۀ او بود و می‌فرمود: این روز، همان روزی است که امام حسین علیه‌السلام در آن به شهادت رسید. نیز محمد بن علی بن بابویه در کتاب امالی به نقل از ریان بن شبیب آورده است: در روز اول ماه محرم به خدمت امام رضا علیه‌السلام رسیدم. آن حضرت به من فرمود: ای پسر شبیب، آیا روزه داری؟ عرض کردم: خیر. فرمود: این روز، همان روزی است که حضرت زکریا در آن به درگاه پروردگارش دعا نمود و عرض کرد (رَبِّ هَبْ لِي مِن لَّدُنْكَ ذُرِّيَّةً طَيِّبَةً إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَاء)[1]؛ «پروردگارا، از جانب خود فرزندانی پاک ارزانی‌دار، به راستی که تو شنونده دعا هستی.» و خداوند دعای او را مستجاب کرد و به فرشتگان دستور داد ـ در حالی که حضرت زکریا در محراب عبادت به نماز ایستاده بودـ او را ندا کردند و گفتند: (أَنَّ اللّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحْيَـى مُصَدِّقًا)[2]؛ «خداوند مژده یحیی را به تو می‌دهد که او تو را تصدیق خواهد کرد.» بنابراین، هرکس این روز را روزه بدارد و به درگاه خداوند دعا کند، خداوند همانگونه که دعای حضرت زکریا علیه‌السلام را مستجاب کرد، دعای او را به مرحلۀ اجابت می‌رساند. سپس فرمود: ای پسر شبیب، محرم ماهی است که اهل جاهلیت در گذشته برای احترام آن ظلم و ستم و جنگ و کشتار را حرام می‌شمردند؛ ولی این امت، حرمت این ماه و نیز حرمت پیامبرش صلوات الله علیه را رعایت نکردند و فرزندان او را در این ماه کشتند و زنان او را به اسیری گرفتند و اموال او را به تاراج بردند. خداوند آنان را نیامرزد! ای پسر شبیب، اگر خواستی گریه کنی، بر حسین بن علی علیه‌السلام گریه کن، که همانند سر بریدن گوسفند سر بریدند و 18 مرد از خاندان او، همراه او کشته شدند که هیچ کس در زمین با آن‌ها برابری نمی‌کرد و همه آسمان‌ها و زمین‌ها برای شهادت او گریستند و چهارهزار فرشته از آسمان به زمین فرود آمدند تا او را یاری کنند ولی بعد از شهادت او به زمین رسیدند. از این رو، تا روز قیام حضرت قائم عجل الله تعالی ژولیده و غبارآلود در کنار قبر او اقامت دارند و هنگام قیام آن حضرت، از یاران او خواهند بود و شعار آن‌ها این است: یا لَثاراتِ الحُسَین. (بشتابید به سوی انتقام خون امام حسین علیه‌السلام و یاران او). ای پسر شبیب پدرم به نقل از پدرش و او به نقل ازجدش علیهم‌السلام برای من بازگو نمود که وقتی جدم امام حسین علیه‌السلام به شهادت رسید، از آسمان خون و خاک سرخ بارید. ای پسر شبیب، اگر بر امام حسین علیه‌السلام گریه کنی و اشک بر گونه و چهره‌ات جاری گردد، خداوند همه گناهانی را که از تو سر زده است خواه کوچک باشد و یا بزرگ، اندک باشد و یا بسیار می‌آمرزد. ای پسر شبیب اگر دوست داری وقتی که با خداوند ملاقات می‌کنی گناهی نداشته باشی، به زیارت امام حسین علیه‌السلام برو. ای پسر شبیب، اگر دوست داری همراه با پیامبر اکرم و خاندان او در طبقات بالای بهشتی سکنی گزینی، قاتلان امام حسین علیه‌السلام را لعنت کن. ای پسر شبیب، اگر دوست داری ثواب کسانی را داشته باشی که در رکاب امام حسین علیه‌السلام به شهادت رسیدند، هر گاه او را به یاد آوردی، بگو: (يَا لَيتَنِي كُنتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزًا عَظِيمًا)[3]؛ «ای کاش در کنار آن‌ها بودم و به رستگاری بزرگ نائل می‌گردیدم». ای پسر شبیب، اگر دوست داری در درجات بلند بهشتی همراه ما باشی، برای اندوه ما اندوهگین و برای شادی ما شاد باش و بر تو باد به ولایت ما؛ زیرا هر کس هر چیز، حتی سنگی را دوست داشته باشد، قطعا خداوند او را در روز قیامت با آن محشور خواهد کرد.[4]
دعای هنگام رؤیت هلال
نویسنده‌ی کتاب «المختصر من المنتخب» نقل کرده است: دعای هنگام رؤیت هلال به این صورت است: نخست تکبیر بگو، سپس بگو:
اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ رَبِّي وَ رَبُّكَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ رَبُّ الْعَالَمِينَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي خَلَقَنِي وَ خَلَقَكَ وَ قَدَّرَكَ فِي مَنَازِلِكَ [وَ قَدَّرَ مَنَازِلَكَ] وَ جَعَلَكَ آيَةً لِلْعَالَمِينَ يُبَاهِي اللَّهُ بِكَ الْمَلَائِكَةَ اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَيْنَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِيمَانِ وَ السَّلَامَةِ وَ الْإِسْلَامِ وَ الْغِبْطَةِ وَ السُّرُورِ وَ الْبَهْجَةِ وَ ثَبِّتْنَا عَلَى طَاعَتِكَ وَ الْمُسَارَعَةِ فِيمَا يُرْضِيكَ اللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِي شَهْرِنَا هَذَا وَ ارْزُقْنَا خَيْرَهُ وَ بَرَكَتَهُ وَ يُمْنَهُ وَ عَوْنَهُ وَ فَوْزَهُ وَ اصْرِفْ عَنَّا شَرَّهُ وَ بَلَاءَهُ وَ فِتْنَتَهُ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِين.[5]
نمازهای شب اول محرم
1ـ احمد بن جعفر بن شاذان آورده است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرموند: در ماه محرم، شب شریفی وجود دارد و آن شب اول محرم است. هر کس در این شب 100 رکعت نماز ـ در هر رکعت سورۀ حمد و سورۀ توحید ـ بخواند و تشهد بگوید و بعد از آن سلام بگوید و فردای آن شب (روز اول محرم) را روزه بگیرد، از کسانی خواهد بود که در طول آن سال خیر برای او استمرار پیدا می‌کند و تا سال آینده از بلا و گرفتاری محفوظ می‌ماند و اگر پیش از فرا رسیدن سال آینده بمیرد، ان شاالله تعالی به بهشت می‌رود.
2ـ از طریق ائمه علیهم‌السلام نقل شده است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: در شب اول محرم، دو رکعت نماز ـ در رکعت اول سوره حمد و سوره انعام و در رکعت دوم سوره حمد و سوره یس ـ بخوان.
3ـ رسول اکرم فرمودند: شبی در ماه محرم وجود دارد و آن شب اول ماه محرم است. هر کس در آن شب دو رکعت نماز، در هر رکعت یک سوره حمد و یازده سوره توحید بخواند و فردای آن روز را روزه بگیرد، همانند کسانی خواهد بود که در طول سال آینده، خیر برای او استمرار پیدا می‌کند و تا سال آینده همچنان محفوظ می‌ماند و اگر پیش از فرا رسیدن سال آینده بمیرد به بهشت می‌رود.[6]
اعمال روز اول ماه محرم
1ـ خواندن نماز اول هر ماه و دعای مخصوص و پرداخت صدقه.
2ـ روز اول محرم یکی از روزهایی است که روزه داشتن آن مستحب است و از زمان‌های خاص استجابت دعا است. پیامبر اکرم نیز فرموده‌اند: هر کس یک روز از ماه محرم را روزه بدارد برای او در برابر هر روز روزه، سی روز روزه خواهد بود.
3ـ خواندن دعای هنگام استهلال ماه محرم.[7]
دعاهای روز اول ماه محرم
حضرت امام رضا علیه‌السلام فرمودند: رسول خدا در روز اول محرم دو رکعت نماز می‌خواند و وقتی نماز را به پایان می‌برد دو دست خود را به آسمان بلند می‌کرد و این دعا را سه بار می‌خواندند:
اللَّهُمَّ أَنْتَ الْإِلَهُ الْقَدِيمُ وَ هَذِهِ سَنَةٌ جَدِيدَةٌ فَأَسْأَلُكَ فِيهَا الْعِصْمَةَ مِنَ الشَّيْطَانِ وَ الْقُوَّةَ عَلَى هَذِهِ النَّفْسِ الْأَمَّارَةِ بِالسُّوءِ وَ الِاشْتِغَالَ بِمَا يُقَرِّبُنِي إِلَيْكَ يَا كَرِيمُ يَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ يَا عِمَادَ مَنْ لَا عِمَادَ لَهُ يَا ذَخِيرَةَ مَنْ لَا ذَخِيرَةَ لَهُ يَا حِرْزَ مَنْ لَا حِرْزَ لَهُ يَا غِيَاثَ مَنْ لَا غِيَاثَ لَهُ يَا سَنَدَ مَنْ لَا سَنَدَ لَهُ يَا كَنْزَ مَنْ لَا كَنْزَ لَهُ يَا حَسَنَ الْبَلَاءِ يَا عَظِيمَ الرَّجَاءِ يَا عِزَّ الضُّعَفَاءِ يَا مُنْقِذَ الْغَرْقَى يَا مُنْجِيَ الْهَلْكَى يَا مُنْعِمُ يَا مُجْمِلُ يَا مُفْضِلُ يَا مُحْسِنُ أَنْتَ الَّذِي سَجَدَ لَكَ سَوَادُ اللَّيْلِ وَ نُورُ النَّهَارِ وَ ضَوْءُ الْقَمَرِ وَ شُعَاعُ الشَّمْسِ وَ دَوِيُّ الْمَاءِ وَ حَفِيفُ الشَّجَرِ يَا اللَّهُ لَا شَرِيكَ لَكَ اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا خَيْراً مِمَّا يَظُنُّونَ وَ اغْفِرْ لَنَا مَا لَا يَعْلَمُونَ وَ لَا تُؤَاخِذْنَا بِمَا يَقُولُونَ حَسْبِيَ اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَ ما يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُوا الْأَلْبابِ رَبَّنا لا تُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنا وَ هَبْ لَنا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ.[8]
اول سال ماه رمضان است یا ماه محرم؟
احتمال دارد ماه رمضان، اول سال از لحاظ اعمال عبادی باشد و بدین جهت بر اوقات دیگر برتری دارد و ماه محرم از لحاظ معاملات و ثبت تواریخ و تدبیر و پیش‌بینی رخدادهای اختیاری آینده باشد.[9]
فضلیت روزه کل ماه محرم
در حدیثی از امام صادق علیه‌السلام آمده است هر کس بتواند ماه محرم را روزه بدارد، روزه آن، روزه‌دار را از هر بدی نگاه می‌دارد.
رسول اکرم صل الله علیه و آله و سلم فرمودند: برترین نماز بعد از نماز واجب، نماز خواندن در تاریکی شب است و برترین روزه بعد از ماه رمضان، روزه ماه خدا است که ماه محرم نامیده می‌شود.[10]
[1] . آل‌عمران/ 38.
[2] . آل‌عمران/ 39.
[3][3] . نسا/ 73.
[4] . ترجمه کامل اقبال الاعمال، ص528
[5] ابن طاووس، على بن موسى، إقبال الأعمال (ط – القديمة) – تهران، چاپ: دوم، 1409 ق.
[6] . ترجمه کامل اقبال الاعمال، ص549.
[7] . ترجمه کامل اقبال الاعمال، ص550.
[8] ابن طاووس، على بن موسى، إقبال الأعمال (ط – القديمة) – تهران، چاپ: دوم، 1409 ق.
[9] . ترجمه کامل اقبال الاعمال، ص552.
[10] . ترجمه کامل اقبال الاعمال، ص553.
<head< head=””> </head<>